W grudniu 2022 roku rozpoczęło prace Międzynarodowe Konsorcjum, zrzeszające 76 podmiotów z całej Europy, w skład którego wchodzą czołowi przewoźnicy kolejowi Francji, Włoch, Niemiec, Norwegii, Hiszpanii, jak również Polski.
Celem czteroletniego projektu Unii Europejskiej pod ogólnym kryptonimem Rail4EARTH jest podjęcie niezbędnych działań dla poprawy istniejących wyników kolei europejskich w zakresie zrównoważonego rozwoju, stworzenie bardziej atrakcyjnego i odpornego środka transportu oraz przyczynienie się do realizacji celów europejskich polityk dotyczących zrównoważonego transportu (Europa neutralna klimatycznie do 2050 roku, Europejski Zielony Ład, Strategia na rzecz Zrównoważonej i Inteligentnej Mobilności).
Zadania
Wojskowa Akademia Techniczna WAT będzie odpowiedzialna za realizację zadań w obszarze „Niskoemisyjny, niezależny i autonomiczny system zabezpieczenia w energię cieplną i wodę użytkową elementów infrastruktury liniowej i punktowej kolei”. Jest to 4 obszar dotyczący grupy zadań obejmujących projektowanie i konstrukcję „Autonomicznego, inteligentnego i zeroemisyjnego modułowego dworca kolejowego”. Zakłada się po zakończeniu prac koncepcyjno-projektowych, budowę wersji demonstracyjnej, a następnie implementację w systemie kolejowym UE.
Adresaci Projektu
Projekt adresowany jest do całej społeczności europejskiej, szczególnie do pasażerów kolei w małych miejscowościach, którym zaoferowana zostanie sieć nowoczesnych dworców, w postaci inteligentnych, niskoemisyjnych węzłów komunikacyjnych odpowiadających współczesnym wymaganiom i standardom obsługi podróżnych, obejmujących:
- stworzenie wysokiej jakości przestrzeni obsługi podróżnych, dostosowanej w pełni do korzystania z obiektu przez osoby o ograniczonej możliwości poruszania się, w tym tymi pozyskanymi w dialogu publicznym,
- stworzenie w obrębie dworca mogących funkcjonować niezależnie, atrakcyjnych, wzajemnie się uzupełniających przestrzeni publicznych oraz komercyjnych,
- stworzenie obiektu wpisującego się w obowiązujące trendy projektowe z wykorzystaniem zasad zrównoważonego rozwoju, minimalizowania kosztów eksploatacji i maksymalizacji efektywności wykorzystania obiektu,
- stworzenie przestrzeni objętej czytelną i atrakcyjną wizualnie informacją dla podróżnych, zgodną z obowiązującymi wytycznymi PKP S.A., z uwzględnieniem informacji także dla osób niewidomych i niedowidzących,
- przywrócenie obiektowi dworcowemu należytej reprezentacyjności, jako „bramy do miasta” i stworzenie obiektu stanowiącego wizytówkę kolei i miasta. Wyeksponowanie walorów architektonicznych i zabytkowych budynku (jeśli dotyczy),
- opracowanie układu funkcjonalnego obiektów dworcowych oraz ich wyposażenie instalacyjne zapewniające najwyższy standard obsługi podróżnych i klientów w zakresie usług kolejowych oraz towarzyszących im usług komercyjnych,
- opracowanie metodologii i dobrych praktyk dla procesów projektowania i realizacji budynków/przestrzeni dworca kolejowego dążąc do zminimalizowania oddziaływania obiektu na środowisko oraz kosztów jego utrzymania i eksploatacji w szczególności, zgodnie z zasadami Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ),
- Zastosowanie rozwiązań projektowych i konstrukcyjnych oraz zastosowanych materiałów, spełniających wymagania norm i standardów technicznych,
W wynikiem realizacji projektu będą następujące efekty:
Efekty w obszarze: ekonomia, ekologia i efektywność w utrzymaniu i eksploatacji
- Ograniczenie kosztów ogrzewania i strat ciepła.
- Źródła ogrzewania i ciepłej wody będą dobierane na podstawie analizy możliwości racjonalnego wykorzystania pod względem technicznym, ekonomicznym i środowiskowym z uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii, takich jak np. energia promieniowania słonecznego, energia geotermalna, energia wiatru, a także możliwości zastosowania skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła oraz zdecentralizowanego systemu zaopatrzenia w energię w postaci bezpośredniego lub blokowego ogrzewania, wykorzystanie wody lodowej w celach chłodniczych.
- Źródła energii elektrycznej będą dobierane na podstawie analizy możliwości racjonalnego wykorzystania pod względem technicznym, ekonomicznym i środowiskowym z uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii. Oprócz tradycyjnego źródła energii należy przeprowadzić analizę.
- Będą zastosowane odnawialne źródła energii służące do zaspokajania potrzeb własnych dworca np. zasilania oświetlenia, iluminacji i innych urządzeń oraz ewentualnej sprzedaży nadmiaru energii gestorowi a także analizę zastosowania energooszczędnego oświetlenia LED i automatyki włączania światła.
- Zostanie zapewniona zgodność proponowanych rozwiązań z polityką krajową i UE w zakresie ograniczania emisji CO2 poprzez m.in. stosowanie rozwiązań w miarę możliwości niskoemisyjnych lub pasywnych.
- Będą stosowane systemy odzysku wody deszczowej oraz wody szarej w formie zbiorników retencyjnych służących m.in. do spłukiwania toalet publicznych, podlewania zieleni, nawadniania dachów zielonych (rozwiązanie alternatywne).
- Stosowana będzie wentylacja mechaniczna i/lub grawitacyjna z możliwością odzysku ciepła.
- Stosowana będzie instalacja inteligentnego zarządzania budynkiem, wyrażona dążeniem do maksymalnej wydajności, ekonomii, zarządzania budynkiem na odległość oraz dla bezobsługowości dworca.
- Stosowane będą instalacje ceramiki i armatury sanitarnej wandaloodpornej, możliwe także zastosowanie armatury samo spłukującej, w uzasadnionych przypadkach samoczyszczącej w toaletach ogólnodostępnych.
- Stosowane będą instalacje kanalizacji sanitarnej tłuszczowej z separatorem (tłuszczu i skrobi) – umożliwienie podłączenia najemców z sektora gastronomii.
- Wykorzystane zostaną możliwości sterowania oświetleniem i wentylacją, np. czujki ruchu, czujki poziomu nasłonecznienia w pomieszczeniach, czujniki stężenia CO2, tak by dostosować wykorzystanie energii i urządzeń do realnego wykorzystania obiektu.
- Stosowane będą rozwiązania chroniące przed zabrudzeniem, m.in.: impregnacja posadzek chroniąca przed wsiąkaniem płynów, ochrona przed ptakami, ochrona antygraffiti, unikanie materiałów łatwo brudzących lub trudnych w czyszczeniu.
- Wszelkie zakończenia instalacji w ścianach lub w posadzkach, przewidziane do późniejszego, potencjalnego użytku będą projektowane i wykonywane w sposób trwały i estetyczny, odporny na uszkodzenia, także podczas czyszczenia obiektu i pozwalający na łatwy dostęp do instalacji np. kasety metalowe.
Efekty w obszarze minimalizacja kosztów
- Minimalizacja niewynajętych przestrzeni:
Program funkcjonalno-użytkowy każdego obiektu będzie musiał zostać określony na podstawie wywiadu wśród lokalnych najemców oraz przeprowadzonej przez PKP S.A. wstępnej analizy opłacalności i możliwości komercjalizacji dworca. Docelowy układ i wielkość pomieszczeń będzie ustalany na podstawie wywiadu wśród potencjalnych najemców: spółek kolejowych, przewoźników, władz miejskich, służb ochrony oraz najemców komercyjnych i deklaracji zapotrzebowania na powierzchnie potencjalnych najemców. - Atrakcyjność przestrzeni:
Lokale najemców powinny mieć możliwość swobodnej aranżacji wnętrza oraz powinny mieć zapewnione przyłącza do wszystkich niezbędnych instalacji, umożliwiających sprawne funkcjonowanie lokalu. - Przy wyborze poszczególnych rozwiązań uwaga będzie kierunkowana na całkowite koszty życia budynku.
Efekty w obszarze – wysoki komfort podróży i bezpieczeństwo
- Na dworcu oprócz możliwości sprzedaży biletów będzie przewidziana lokalizacja: poczekalni ogrzewanej, skrytek bagażowych lub przechowalni bagażu (do uzgodnienia z PKP S.A. w trakcie procesu projektowania), biura zarządcy dworca oraz lokali handlowo-usługowych – w zależności od pakietu usług dla danej kategorii dworca.
- Poza lokalami usługowo-handlowymi, bezwzględnie będą przewidziane miejsca na automaty vendingowe z napojami i przekąskami oraz automaty do sprzedaży biletów.
- Będą przewidziane usługi dla opiekunów z dziećmi: wydzielone kąciki zabaw, pomieszczenie dla opiekuna z dzieckiem, miejsce do przewijania i karmienia – w zależności od pakietu usług dla danej kategorii dworca.
- Będą zaprojektowane rozwiązania uwzględniające maksymalny komfort poruszania się po dworcu, ze szczególnym uwzględnieniem podróżnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się, np. schody ruchome, chodniki ruchome, taśmy bagażowe, windy, ścieżki fakturalne, tablice tyflograficzne, podnośniki, pochylnie. Cały obiekt każdego dworca wraz z otoczeniem będzie objęty systemami CCTV.
- W obrębie dworca zaprojektowana będzie strefa swobodnego dostępu do Internetu.
- Przy miejscach siedzących dla podróżnych będą przewidziane ogólnodostępne gniazda elektryczne 230V.
- Na terenie każdej inwestycji ma zostać zainstalowany system informacji dynamicznej SDIP oraz statycznej.
- Na terenie każdej inwestycji będzie instalowany system pozwalający na bezproblemowe i szybkie poruszanie się po dworcu oraz zapewniający aktualną informację na temat odjazdów i przyjazdów pociągów.
Efekty w obszarze – reprezentacyjność
W tym zakresie, będą uwzględniane poniżej wypisane oczekiwania:
- Dworzec jako „brama do miasta”.
- Stworzenie przestrzeni stanowiącej wizytówkę kolei i miasta.
- Wyeksponowanie walorów architektonicznych i zabytkowych budynku- jeśli zasadne.
- Wykończenie obiektu i otoczenia szlachetnymi i trwałymi materiałami z uwzględnieniem uwarunkowań historycznych, funkcjonalnych i estetycznych.
- Wykonanie instalacji iluminacji dworca wraz z otoczeniem, by maksymalnie wydobyć zalety estetyczne obiektu.
- Stworzenie atrakcyjnej przestrzeni komercyjnej dla usług w mieście/przestrzeni.
